Халық скринингі Бүкіл әлемде, ең алдымен, елдердің әлеуметтік-экономикалық әл-ауқатының өсуімен, өмір сүру ұзақтығының ұлғаюымен, мүгедектіктің және мезгілсіз өлімнің маңызды себебі болып табылатын онкологиялық ауруларды анықтауға бағытталған профилактикалық іс-шараларды жүргізумен байланысты жұқпалы емес созылмалы аурулардан сырқаттанушылықтың өсуі байқалады, өмір сүру ұзақтығының көрсеткішіне елеулі әсер етеді Қазақстанда кездесетін онкологиялық аурулардың басым бөлігі скринингтік бағдарламалар жүргізу арқылы ерте сатыларда (сүт безі, тері, жатыр мойны, өңеш, асқазан, бауыр, тоқ ішек және тік ішек, қуық асты безі ісіктері) диагноз қойылуы мүмкін. Тиісінше, осы локализациядағы ісіктерден болатын өлім-жітімнің төмендеуі онкологиялық аурулардан болатын жалпы өлім-жітімнің төмендеуіне резерв бола алады. Алайда, қазіргі уақытта республикадағы скринингтік бағдарламалар тек визуалды локализация – сүт безі, жатыр мойны және колоректальды қатерлі ісіктерді анықтауға бағытталған және басқа локализацияның қатерлі ісігін ерте анықтауды қамтымайды. Аталған іс – шаралар ҚР Президентінің 2011.11.29 № 1113 "ҚР Денсаулық сақтауды дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған "Саламатты Қазақстан" мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы" 5.2-тармақ "профилактикалық іс-шараларды, скринингтік зерттеулерді күшейту туралы Жарлығына сәйкес іске асырылады. ҚР Үкіметінің 2011 жылғы № 41 Қаулысымен және ҚР ДСМ 2011 жылғы 12 тамыздағы № 540 бұйрығымен бекітілген бағдарламаны іске асыру кезеңдері (негізгі әлеуметтік маңызы бар аурулар мен жарақаттарды диагностикалау мен емдеудің халықаралық стандарттарын, хаттамалары мен әдістемелерін енгізу)"Қазақстан Республикасының халқына онкологиялық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарының қызметі туралы ережені бекіту туралы", ҚР ДСМ 29.12.14 ж. № 361 Бұйрығы "Халықтың нысаналы топтарына профилактикалық медициналық тексерулер жүргізу қағидаларын бекіту туралы"Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2009 жылғы 10 қарашадағы № 685 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы. Қатерлі ісіктің алғашқы алдын-алу мүмкіндіктері жеткіліксіз. Мысалы, жатыр мойны обырының алдын алудың тиімді әдістерінің бірі жатыр мойны обыры диагнозы қойылған жағдайлардың 99,7% - обнаруж кездесетін адам папилломавирусына (HPV) қарсы вакцинация болып табылады, алайда Қазақстанда бұл әдіс қолданылмайды. Онкологиялық ауруларды диагностикалау мен емдеудің заманауи технологияларын пайдаланудың жеткіліксіз деңгейі соңғы 3 жылда науқастардың 5 жылдық өмір сүру көрсеткішінің 50,2%-дан (2009 жыл) 51,4% - ға дейін (2011 жыл) шамалы өсуіне ықпал етті. Бұл жағдайда бауыр, ұйқы безі және өкпе қатерлі ісігінде 5 жылдық өмір сүрудің минималды көрсеткіші байқалады. 5 жылдық өмір сүрудің салыстырмалы түрде төмен деңгейі онкологиялық аурулармен ауыратын науқастардың 46%-ы анықталып, емдеуді дамыған кезеңдерде (III-IV кезең) бастайды. Приказ УЗ г.Шымкент план на 2024 г Скринингтік зерттеулерге жататын адамдардың нысаналы топтарын, сондай-ақ осы қарап-тексерулерді өткізудің қағидаларын, көлемі мен кезеңділігін бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 30 қазандағы № ҚР ДСМ-174/2020 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2020 жылғы 2 қарашада № 21572 болып тіркелді. Скринингтік зерттеулерге жататын адамдардың нысаналы топтары № Мақсатты топ Скринингтік зерттеулердің түрі 1 Жатыр мойнының қатерлі ісіктерімен динамикалық БАҚЫЛАУДА тұрмайтын скринингтік зерттеулерден өтетін 30-дан 70 жасқа дейінгі әйелдер Жатыр мойны обырын ерте анықтауға 2 Скринингтік зерттеулерден өтетін, сүт безінің қатерлі ісіктерімен динамикалық БАҚЫЛАУДА тұрмайтын 40 жастан 70 жасқа дейінгі әйелдер Сүт безі обырын ерте анықтауға 3 Скринингтік зерттеулерден өтетін, тоқ ішектің қатерсіз және қатерлі ісіктерімен динамикалық байқауда тұрмайтын 50-ден 70 жасқа дейінгі ерлер мен әйелдер Колоректальды обырды ерте анықтауға Скринингтік зерттеулерді өткізу қағидалары, көлемі және кезеңділігі № Нысаналы топтың атауы Мерзімділігі Қарап-тексеруді аяқтау мерзімі 4 Жатыр мойны обырын ерте анықтауға скринингтік зерттеулерге жататын 30 –дан 70 жасқа дейн және одан да үлкен әйелдер 4 жылда 1 рет 60 күн 5 Сүт безі обырын ерте анықтауға скринингтік зерттеулерге жататын 40 –тан 70 жасқа дейн және одан да үлкен әйелдер 2 жылда 1 рет 60 күн 6 Колоректалдық обырды ерте анықтауға скринингтік зерттеулерге жататын 50 –ден 70 жасқа дейн және одан да үлкен ерлер мен әйелдер 2 жылда 1 рет 60 күн Скринингтік зерттеулерді ерте анықтауға жататын халықтың нысаналы топтарына скринингтік зерттеулердің көлемі № Скринингтік зерттеулердің нысаналы тобы және түрі Қызметтің атауы Қызметтер пакетінің атауы 1 Сүт безі қатерлі ісігін ерте анықтауға скринингтік зерттеулерге жататын 40 –тан 70 жасқа дейн және одан да үлкен әйелдер Маммография (4 сурет) МӘМС Кеңес беру (2 рентгенограмманы тазалау): Рентгенолог Консультация: Акушер-гинеколог Консультация:Онколог Сүт бездерін УДЗ Мақсатты маммография (1 проекция) 2 Жатыр мойны қатерлі ісігін ерте анықтау үшін скринингтік зерттеулерге жататын 30 –дан 70 жасқа дейн және одан да үлкен әйелдер Консультация: Акушер-гинеколог МӘМС Консультация:Онколог Скринингтік жаппай бейне колоноскопиясы Жатыр мойнынан жағындыны цитологиялық зерттеу ПАП-тест 3 Колоректалдық қатерлі ісікті ерте анықтауға скринингтік зерттеулерге жататын 50 –ден 70 жасқа дейн және одан да үлкен ерлер мен әйелдер Қабылдау: мейіргер немесе фельдшер ТМККК Қабылдау: Акушер Жедел әдіспен нәжісте жасырын қанды анықтау (гемокульт-тест) МӘМС Скринингтік жаппай бейне колоноскопиясы Эндоскопиялық шымшу биопсиясы 3 күрделілік санатындағы операциялық-биопсиялық материалды 1 блок-препаратты гистологиялық зерттеу Қабылдау: Отбасылық дәрігер / Жалпы практика дәрігері немесе терапевт ТМККК Консультация:Онколог МӘМС Консультация: Хирург
